Ika-duwang Kabtang kan Mag-aradal kita nin Bikol
An pakanood bako sana sa pagdangog aladad siring man sa pagbasa. Alagad saen kita makurua nin babasahon sa Bikol? Mala, makaherak-herak asin nakakasupog na mabibilang mo sana sa muro kan saimong kamot an libro na madudukayan sa National Library, anas pang sa English nakasurat.
An mga dayuhan na nag-aradal kan satung tataramon, nagsasabing an Bikol iyo an saru sa pinakamagayon asin pinakamalinaw na tataramon sa bilog na kinaban, ano ta kulang an mga parasurat nin Bikol? An boot sabihon daing pagmakulog?
Haralangkawon na ngunyan an mga dungo kaya dai na nahihiling na yaon sana sa nga’ngaan an pighahanap. Pag Bikolnon ka, aram mo na pagsinabing pabasa, urog na pag Semana Santa. An Pasion iyo tabi an saru sa mga libro na magagamit niato sa pag-adal kan tataramon na Bikol.
Sarung kangangalasan para sa sako na igwa nin mga tawong natutoom an bilog na nakasurat san Pasion na Bikol, alagad makakangalas man giraray nin huli ta kan hapoton ko kun ano an kahulugan nin sarung katagang dai ko nasasabutan, dai man palan aram. Garu man sana pagdalan nin pelikulang English, nasasabutan niato an estorya alagad dai man niato masayod an pigsasarabi.
Uya an mga nagkapirang kataga na pinaggagamit ngunyan alagad naiiba na an an boot ipagkahulugan. Ipaghapot mo kun ano an boot sabihon kan pintakasi, an simbag fiesta o bulang. Sa sarung kanta sa Sta Cruzan maaraman niato an tunay na kahulugan kaini. “ O Cruz na makawiliwili, O Cruz na samong pintakasi, surugon mo ngani kami, ta ikang namomotan mi.” Susog ki Fr. Marcos Lisboa, an boot sabihon sa English mediator or lawyer. Ano naman an latok? Iyo ini an inaapod niatong lamesa ngunyan.
Padadaguson ini tabi.
Dios Mabalos.
Friday, October 26, 2007
Mag-aradal kita nin Bikol
AN TATARAMON NA BIKOL
Habo ko na kuta nang makisawong-sawong alagad makulog sa herog na pagparabasahon an mga durulak, mga balubagi asin paralangkawan kan ihi manunungod kun papano papagdanayon an tataramon na Bikol. Tara, kun pagsasararoon gabos na pagmawot, boot kan gabos na magdanay ini asin mapaurog an kayaman na ipinagwalat sa satuya kaya ngani namimidbiran kita bilang mga Bikolano.
An tawong mayaman naaaman niya an saiyang nasasaray asin nakakaputan na pirak, kaibanan na an saiyang inutangan, siring man baga sa tataramon na Bikol, kinakaipuhan na aramon niato an mga nasasaray na yaman asin mga ginagamit ta ngunyan, kabali na an mga sinublian bago masabi niato kita mayaman.
Baloon ta daw? Kaya mo daw magbilang poon 1 hanggan 50? An sakong mga hinapot, an aram sana abot sampolo, paghuna ko mayaman an Bikol, ano ta English o Kastila an ginagamit pag abot 11 abot 50? Dai ko minama’wot na na ba’gohon an naaraman nindo, an boot ko sana na madagdagan ini. Gamitan sana nin prefix na kag- an 11 abot 19, kagsaru abot kagsiyam. An 20 - duwam’polo, an 21 -duwang polo may saru. An mga masurunod siring man an gibuhon.
Sa masunod paghuhururonan ta naman an pagbasa.
Dios Mabalos.
Habo ko na kuta nang makisawong-sawong alagad makulog sa herog na pagparabasahon an mga durulak, mga balubagi asin paralangkawan kan ihi manunungod kun papano papagdanayon an tataramon na Bikol. Tara, kun pagsasararoon gabos na pagmawot, boot kan gabos na magdanay ini asin mapaurog an kayaman na ipinagwalat sa satuya kaya ngani namimidbiran kita bilang mga Bikolano.
An tawong mayaman naaaman niya an saiyang nasasaray asin nakakaputan na pirak, kaibanan na an saiyang inutangan, siring man baga sa tataramon na Bikol, kinakaipuhan na aramon niato an mga nasasaray na yaman asin mga ginagamit ta ngunyan, kabali na an mga sinublian bago masabi niato kita mayaman.
Baloon ta daw? Kaya mo daw magbilang poon 1 hanggan 50? An sakong mga hinapot, an aram sana abot sampolo, paghuna ko mayaman an Bikol, ano ta English o Kastila an ginagamit pag abot 11 abot 50? Dai ko minama’wot na na ba’gohon an naaraman nindo, an boot ko sana na madagdagan ini. Gamitan sana nin prefix na kag- an 11 abot 19, kagsaru abot kagsiyam. An 20 - duwam’polo, an 21 -duwang polo may saru. An mga masurunod siring man an gibuhon.
Sa masunod paghuhururonan ta naman an pagbasa.
Dios Mabalos.
Thursday, October 25, 2007
An Kalson
Kang enot na panahon mayo pa nin Japon
Babaye kaidto dai nagkakalson
Igwa sana sindang halabang camizon
Na kun mina-ihi saindang binabaton.
Pag-abot kan guerra igwa na nin katsa
Babaye kaidto nagkakaralson na
Perming pigkukula, perming pig-paplantsa
Tanganing mahali an marka kan arina.
Paglihis kan panahon igwa na nin nylon
Telang manipison fuerteng hapihapon
An kalson kaidto talagang mahiwason
Ta piglalampinan kun pula an panahon.
An panahon ngunyan talagang iba na
Minsan anong kalson mababakal mo na
Gusto mong may borda may pangaran mo pa
O kaya idtong kalson sa tahaw may labot na.
Pero uso naman an dai pagkalson
Ta an sabi ninda ini mafreskohon
Pero mayo sindang ikog na gagamiton
Na iyong mabugaw kun ini ralangawon.
Kang enot na panahon mayo pa nin Japon
Babaye kaidto dai nagkakalson
Igwa sana sindang halabang camizon
Na kun mina-ihi saindang binabaton.
Pag-abot kan guerra igwa na nin katsa
Babaye kaidto nagkakaralson na
Perming pigkukula, perming pig-paplantsa
Tanganing mahali an marka kan arina.
Paglihis kan panahon igwa na nin nylon
Telang manipison fuerteng hapihapon
An kalson kaidto talagang mahiwason
Ta piglalampinan kun pula an panahon.
An panahon ngunyan talagang iba na
Minsan anong kalson mababakal mo na
Gusto mong may borda may pangaran mo pa
O kaya idtong kalson sa tahaw may labot na.
Pero uso naman an dai pagkalson
Ta an sabi ninda ini mafreskohon
Pero mayo sindang ikog na gagamiton
Na iyong mabugaw kun ini ralangawon.
Bikolanong Layas
Haen ka na baya? saen ka nagduman?
Huli sa paghanap, si'mong kapaladan,
Ika huminali, haloy nang panahon,
Kumusta ka ngunyan, Bikolanong layas.
Girumduma baya, si'mong ginikanan,
Dagang Kabikolan, si'mong binayaan,
Ta an paghuna mo, daing asensohan,
Kumusta ka ngunyan, Bikolanong layas.
Dai ka magtood, na mapuli sana,
Kun igwa nin gadan, igwa nin kasalan,
Garung marayrahay, si'mong kamugtakan,
Kumusta ka ngunyan, Bikolanong layas.
Dai paglingawan, dagang Kabikolan,
Panong kayamanan, panong kaogmahan,
Naghahalat si'mo, na du'ngawon lamang.
Haen ka na baya? saen ka nagduman?
Huli sa paghanap, si'mong kapaladan,
Ika huminali, haloy nang panahon,
Kumusta ka ngunyan, Bikolanong layas.
Girumduma baya, si'mong ginikanan,
Dagang Kabikolan, si'mong binayaan,
Ta an paghuna mo, daing asensohan,
Kumusta ka ngunyan, Bikolanong layas.
Dai ka magtood, na mapuli sana,
Kun igwa nin gadan, igwa nin kasalan,
Garung marayrahay, si'mong kamugtakan,
Kumusta ka ngunyan, Bikolanong layas.
Dai paglingawan, dagang Kabikolan,
Panong kayamanan, panong kaogmahan,
Naghahalat si'mo, na du'ngawon lamang.
Subscribe to:
Posts (Atom)