BAHAGI NG SACRAMENTO, AMEN. ANG PERA SA AMIN!
Para sa gabos na katood kong Bikolnon asin sa gabos
Bakit kaya puro na lang Pamahalaan ang sinisisi, sinasabing kurakot, mga buaya at pating sa katihan. Bakit ayaw pulaan ang Simbahan na linta ng bayan. Papano ba ito sasagutin?
BAPTISM
Kapag wala kang pera bibinyagan ba ang anak mo? Papano ka magiging Kristiano?
Kaya pala maraming ninong at ninang na kinukuha para may taga-bayad?
Pag may binyagan nauubos perang inutangan, maraming nakikain sa handaan.
Noon si Kristo ay bininyagan ni Juan Bautista di naman hiningan ng bayad.
CONFIRMATION
Pagwala kang pera di ka makokompilan, dahil di ka kasama sa listahan.
Bakit sa school ginagawa ang kompil? Para maka-attend si Mayor?
Wala na ngang pambili ng uniform, papabilihin pa ng puting damit.
Bakit kailangan na magkaroon na naman ng ninong at ninang?
Blessed oil lang naman ang kailangan, bakit daming kailangan, si Hermana kasi?
COMMUNION
Bakit sinasabi ng mga pari uminom kayong lahat , bakit siya ang ang umiinom?
Pag-gustong ibahagi, sasabihin, huwag ubusin, isawsaw na lang?
Kaya puro na lang laman ang nasa isip ng mga tao dahil di makatikim ng dugo?
PENANCE
Bakit pinapayagan ang mga bayaran na magdarasal, tulad ng pa-novena at pabasa?
MATRIMONY
Ikakasal ka kaya pag wala kang pera? Kay Mayor na lang pagmalapit na ang halalan.
Ang Manila Cathedral ay para sa may kaya, kaya sa huwes na lang pumupunta?
Maraming papeles ang kailangan, maraming babayaran, kaya maraming live-in na lang?
ANNOINTING THE SICK
Ang sabi ”pagbabasbas ng may sakit” hindi yong naghihingalo, maraming schedule si padre kasi.
Pagnamatay at walang pera walang misa, walang bendisyon, sasabihin busy si padre.
Mabuti pa ang patay pinagkakaperahan pag todos los santos, may sakit di madadalaw.
HOLY ORDERS
Pagmahirap ka at nais maging pari? Humanap ka muna ng ninong at ninang.
Bakit di mga pari ang kinuha ni Jesus na mga disipulo? Kinuha mga taong may hanap-buhay.
Si Jesus ay nagbuwis ng kanyang buhay, bakit ang Papa may bullet proof na sasakyan?
Ang mga banal ba ay dapat sa palasyo nakatira habang mga Kristiano sa dampa?
Sacramento pa lang yan, ang misa ay maybayad, meron pang limos para sa mission at kung anon-ano pang pang collection. Pagwala kang pera di ka makakarating sa Langit hangang Purgatoryo ka na lang, at pagbabayarin na naman mga naiwan para ikaw ay makalaya. Amen.
Thursday, December 13, 2007
Tuesday, December 11, 2007
BAGYO CON SILI
Para sa mga Katood kong bakong Bikolano
Bikol Region is known as “orinola kan kinaban” or bedpan of the world because it is frequently visited by strong typhoon unlike other region. If you plot the typhoon path for the past twenty years you will surely understand the expression. Maybe this is one of the reasons why agricultural development cannot be sustained. Lately, it was observed that typhoon have visited other regions, but why? Because the typhoon loved so much the Bikolanos that it pursues those who migrated in other places, this is just a joke.
Related to this is an anecdote that Bikolanos tend to care for his “siling labuyo” plant even before he attend to his own house during the coming of a typhoon. Some don’t see the logic, but the violent outburst of wind and rain during a typhoon everything becomes soaking wet including clothes and firewood that are essentials to keep the body warm. The siling labuyo therefore is the only saving graces to keep you survive the chilly weather. Now, you understand.
Even farmers claimed that before they go to their field in the early morning, they take a dose of vinegar soaked with siling labuyo [CAPSICUM FRUTESCENS Linn] to keep their stomach warm until he goes home to take his breakfast.
Although the supposed Sili King originated form Bikol, it does not mean however that every Bikolano munch a sili every meal, in the same token that not every Ilokano smoke their native cigar. Perhaps this notion can be applied to Bikolanos who lived far from
the sea or those who are in “iraya” meaning upland, because they used to have fresh water fish. Unlike those who lived near the sea “ilawod” or down stream wherein they have a plenty supply of salt-water fish that needs no additional seasoning. This fact was validated when I was assigned in the Rinconada area where I was forced to eat “siling labuyo” to make my viand palatable.
However, Bikolano cuisine would never be famous without the “siling labuyo.” To name a few our mouth watering local dish, we have the “gulay na natong” mainly taro leaves cooked in coconut milk with dried fish and of course, the siling labuyo. “Bikol express” as it is known is simply “gulay na lada” or making use of chili as main ingredient cooked in coconut milk with fermented small shrimp [balaw] and pork fat. We also have the “kinunot” and the main ingredient is ray fish [pagi] or shark [pating] meat and leaves of horseradish tree [kalonggay] cooked in coconut milk. If Russia have their caviar, Bikolanos have “dinailan” or fish cake cooked in coconut milk and lots of chili.
If somehow you are lured into eating any of the hot dishes and you cannot bear the pungent taste of siling labuyo, you can either sip some milk to help your taste bud recover from the heat. As a word of advice, please do not eat your hot dish by not letting the tip of your tongue touch the food to avoid the burning sensation and ruin your meal.
Bagyo con sili go together in the lives of Bikolanos.
Bikol Region is known as “orinola kan kinaban” or bedpan of the world because it is frequently visited by strong typhoon unlike other region. If you plot the typhoon path for the past twenty years you will surely understand the expression. Maybe this is one of the reasons why agricultural development cannot be sustained. Lately, it was observed that typhoon have visited other regions, but why? Because the typhoon loved so much the Bikolanos that it pursues those who migrated in other places, this is just a joke.
Related to this is an anecdote that Bikolanos tend to care for his “siling labuyo” plant even before he attend to his own house during the coming of a typhoon. Some don’t see the logic, but the violent outburst of wind and rain during a typhoon everything becomes soaking wet including clothes and firewood that are essentials to keep the body warm. The siling labuyo therefore is the only saving graces to keep you survive the chilly weather. Now, you understand.
Even farmers claimed that before they go to their field in the early morning, they take a dose of vinegar soaked with siling labuyo [CAPSICUM FRUTESCENS Linn] to keep their stomach warm until he goes home to take his breakfast.
Although the supposed Sili King originated form Bikol, it does not mean however that every Bikolano munch a sili every meal, in the same token that not every Ilokano smoke their native cigar. Perhaps this notion can be applied to Bikolanos who lived far from
the sea or those who are in “iraya” meaning upland, because they used to have fresh water fish. Unlike those who lived near the sea “ilawod” or down stream wherein they have a plenty supply of salt-water fish that needs no additional seasoning. This fact was validated when I was assigned in the Rinconada area where I was forced to eat “siling labuyo” to make my viand palatable.
However, Bikolano cuisine would never be famous without the “siling labuyo.” To name a few our mouth watering local dish, we have the “gulay na natong” mainly taro leaves cooked in coconut milk with dried fish and of course, the siling labuyo. “Bikol express” as it is known is simply “gulay na lada” or making use of chili as main ingredient cooked in coconut milk with fermented small shrimp [balaw] and pork fat. We also have the “kinunot” and the main ingredient is ray fish [pagi] or shark [pating] meat and leaves of horseradish tree [kalonggay] cooked in coconut milk. If Russia have their caviar, Bikolanos have “dinailan” or fish cake cooked in coconut milk and lots of chili.
If somehow you are lured into eating any of the hot dishes and you cannot bear the pungent taste of siling labuyo, you can either sip some milk to help your taste bud recover from the heat. As a word of advice, please do not eat your hot dish by not letting the tip of your tongue touch the food to avoid the burning sensation and ruin your meal.
Bagyo con sili go together in the lives of Bikolanos.
Tuesday, November 27, 2007
KAPADAGUSAN KAN SATONG PAG-ARADAL NIN BIKOL
Sa liwat boot kong ipagirumdom na an kayamanan nin sarung tawo naaraman niato bako sana sa saiyang sinublian kondi idtong nakasaray asin ginagamit niya aro-aldaw. Padagoson niato an pagpauswag kan mga tataramon arug kan sa Rinconada asin iba pang olay alagad an tataramon na Bikol papagdanayon niato.
Palaen kan Bikol na Passion, dakol kitang tinatagong kayamanan alagad huli ta sa suruway na pagtobod habo akoon kan saru an ginibo kan saiyang kahimanwa. An pagkaka-iba kan pagtubod saru sa nakakapugol kan kauswagan kan satong tataramon. Kan taon 1925 nagpaluwas an Philippine Bible Society nin Bikol na Bibliya kun saen nasusurat sa tataramon na masasabotan kan gabos na Bikolano, alagad huli ngani sa pagpapangalad sa pag-basa kan Biblya kaito kan Romano Katoliko bibihira o takot na magbarasa kan nasabing libro. Paglihis kan panahon nagkaigwa nin mga manlaen-laen na pagsasaBikol kan tataramon nin Dios.
Kaidtong ako nag-aadal pa kan mga ginibo ni Jose Rizal dai akong pakilabot huli ta Tagalog an pigbabasa asin tangani sanang makapasar, alagad kun mabasa nindo an binikol ng Noli Me Tangere nin Jose Figueroa, mamatean mo an lambang tataramon na boot ipaabot ni Rizal sa satuya. Dakulaon an pagkaka-iba kan binikol sa Tagalog.
Sa pag-mawot na magka-igwa man nin babasahon an mga Katoliko si Rev. P. Remigio Rey Kura Paroko kan Ligao, Albay Binikol an Santo Evangelio ni JesuKristo kan taon 1949. Boot ko palan ikahiras asin itama na kaidto pang mga taon 1880 igwa na nin libro nin mga sermon an mga padi kaidto asin kun mabababasa sana nindo daing Bikolnon na dai makakasabot kaini. Igwa ako nin kopya kan nasabing libro na nagtatarakdag na an mga dahon huli sa kahaloyan.
Kadakol kitang mga parasurat na Bikolnon alagad an kahuron ninda anas nga dayuhan ta puro English an ginagamit na tataramon. Papano na palan an mga Bikolnon. Tutukduan mo nin tamang pagsurat alagad English ang ginagamit mong tataramon papano kang masabutan, bako man anas tataong mag-English, garu man sana pagtukdo na maglangoy an sarung aki sa daga bakong sa tubig.
Arugon niato an mga Visaya asin an mga Ilokano, may sadiri sindang mga babasahon na sadiri ninda, kita ano? Oragon? Iyo, ta an totoong boot sabihon, putikon. Nakakasupog man alagad may magiginibo pa kita, dai sana niato pag-isipon an sadiri, alagad an magigibo sa banwa.
Sa masunod dadagdagan ko pa. Dios mabalos.
Sa liwat boot kong ipagirumdom na an kayamanan nin sarung tawo naaraman niato bako sana sa saiyang sinublian kondi idtong nakasaray asin ginagamit niya aro-aldaw. Padagoson niato an pagpauswag kan mga tataramon arug kan sa Rinconada asin iba pang olay alagad an tataramon na Bikol papagdanayon niato.
Palaen kan Bikol na Passion, dakol kitang tinatagong kayamanan alagad huli ta sa suruway na pagtobod habo akoon kan saru an ginibo kan saiyang kahimanwa. An pagkaka-iba kan pagtubod saru sa nakakapugol kan kauswagan kan satong tataramon. Kan taon 1925 nagpaluwas an Philippine Bible Society nin Bikol na Bibliya kun saen nasusurat sa tataramon na masasabotan kan gabos na Bikolano, alagad huli ngani sa pagpapangalad sa pag-basa kan Biblya kaito kan Romano Katoliko bibihira o takot na magbarasa kan nasabing libro. Paglihis kan panahon nagkaigwa nin mga manlaen-laen na pagsasaBikol kan tataramon nin Dios.
Kaidtong ako nag-aadal pa kan mga ginibo ni Jose Rizal dai akong pakilabot huli ta Tagalog an pigbabasa asin tangani sanang makapasar, alagad kun mabasa nindo an binikol ng Noli Me Tangere nin Jose Figueroa, mamatean mo an lambang tataramon na boot ipaabot ni Rizal sa satuya. Dakulaon an pagkaka-iba kan binikol sa Tagalog.
Sa pag-mawot na magka-igwa man nin babasahon an mga Katoliko si Rev. P. Remigio Rey Kura Paroko kan Ligao, Albay Binikol an Santo Evangelio ni JesuKristo kan taon 1949. Boot ko palan ikahiras asin itama na kaidto pang mga taon 1880 igwa na nin libro nin mga sermon an mga padi kaidto asin kun mabababasa sana nindo daing Bikolnon na dai makakasabot kaini. Igwa ako nin kopya kan nasabing libro na nagtatarakdag na an mga dahon huli sa kahaloyan.
Kadakol kitang mga parasurat na Bikolnon alagad an kahuron ninda anas nga dayuhan ta puro English an ginagamit na tataramon. Papano na palan an mga Bikolnon. Tutukduan mo nin tamang pagsurat alagad English ang ginagamit mong tataramon papano kang masabutan, bako man anas tataong mag-English, garu man sana pagtukdo na maglangoy an sarung aki sa daga bakong sa tubig.
Arugon niato an mga Visaya asin an mga Ilokano, may sadiri sindang mga babasahon na sadiri ninda, kita ano? Oragon? Iyo, ta an totoong boot sabihon, putikon. Nakakasupog man alagad may magiginibo pa kita, dai sana niato pag-isipon an sadiri, alagad an magigibo sa banwa.
Sa masunod dadagdagan ko pa. Dios mabalos.
Friday, October 26, 2007
Mag-aradal kita nin Bikol
Ika-duwang Kabtang kan Mag-aradal kita nin Bikol
An pakanood bako sana sa pagdangog aladad siring man sa pagbasa. Alagad saen kita makurua nin babasahon sa Bikol? Mala, makaherak-herak asin nakakasupog na mabibilang mo sana sa muro kan saimong kamot an libro na madudukayan sa National Library, anas pang sa English nakasurat.
An mga dayuhan na nag-aradal kan satung tataramon, nagsasabing an Bikol iyo an saru sa pinakamagayon asin pinakamalinaw na tataramon sa bilog na kinaban, ano ta kulang an mga parasurat nin Bikol? An boot sabihon daing pagmakulog?
Haralangkawon na ngunyan an mga dungo kaya dai na nahihiling na yaon sana sa nga’ngaan an pighahanap. Pag Bikolnon ka, aram mo na pagsinabing pabasa, urog na pag Semana Santa. An Pasion iyo tabi an saru sa mga libro na magagamit niato sa pag-adal kan tataramon na Bikol.
Sarung kangangalasan para sa sako na igwa nin mga tawong natutoom an bilog na nakasurat san Pasion na Bikol, alagad makakangalas man giraray nin huli ta kan hapoton ko kun ano an kahulugan nin sarung katagang dai ko nasasabutan, dai man palan aram. Garu man sana pagdalan nin pelikulang English, nasasabutan niato an estorya alagad dai man niato masayod an pigsasarabi.
Uya an mga nagkapirang kataga na pinaggagamit ngunyan alagad naiiba na an an boot ipagkahulugan. Ipaghapot mo kun ano an boot sabihon kan pintakasi, an simbag fiesta o bulang. Sa sarung kanta sa Sta Cruzan maaraman niato an tunay na kahulugan kaini. “ O Cruz na makawiliwili, O Cruz na samong pintakasi, surugon mo ngani kami, ta ikang namomotan mi.” Susog ki Fr. Marcos Lisboa, an boot sabihon sa English mediator or lawyer. Ano naman an latok? Iyo ini an inaapod niatong lamesa ngunyan.
Padadaguson ini tabi.
Dios Mabalos.
An pakanood bako sana sa pagdangog aladad siring man sa pagbasa. Alagad saen kita makurua nin babasahon sa Bikol? Mala, makaherak-herak asin nakakasupog na mabibilang mo sana sa muro kan saimong kamot an libro na madudukayan sa National Library, anas pang sa English nakasurat.
An mga dayuhan na nag-aradal kan satung tataramon, nagsasabing an Bikol iyo an saru sa pinakamagayon asin pinakamalinaw na tataramon sa bilog na kinaban, ano ta kulang an mga parasurat nin Bikol? An boot sabihon daing pagmakulog?
Haralangkawon na ngunyan an mga dungo kaya dai na nahihiling na yaon sana sa nga’ngaan an pighahanap. Pag Bikolnon ka, aram mo na pagsinabing pabasa, urog na pag Semana Santa. An Pasion iyo tabi an saru sa mga libro na magagamit niato sa pag-adal kan tataramon na Bikol.
Sarung kangangalasan para sa sako na igwa nin mga tawong natutoom an bilog na nakasurat san Pasion na Bikol, alagad makakangalas man giraray nin huli ta kan hapoton ko kun ano an kahulugan nin sarung katagang dai ko nasasabutan, dai man palan aram. Garu man sana pagdalan nin pelikulang English, nasasabutan niato an estorya alagad dai man niato masayod an pigsasarabi.
Uya an mga nagkapirang kataga na pinaggagamit ngunyan alagad naiiba na an an boot ipagkahulugan. Ipaghapot mo kun ano an boot sabihon kan pintakasi, an simbag fiesta o bulang. Sa sarung kanta sa Sta Cruzan maaraman niato an tunay na kahulugan kaini. “ O Cruz na makawiliwili, O Cruz na samong pintakasi, surugon mo ngani kami, ta ikang namomotan mi.” Susog ki Fr. Marcos Lisboa, an boot sabihon sa English mediator or lawyer. Ano naman an latok? Iyo ini an inaapod niatong lamesa ngunyan.
Padadaguson ini tabi.
Dios Mabalos.
Mag-aradal kita nin Bikol
AN TATARAMON NA BIKOL
Habo ko na kuta nang makisawong-sawong alagad makulog sa herog na pagparabasahon an mga durulak, mga balubagi asin paralangkawan kan ihi manunungod kun papano papagdanayon an tataramon na Bikol. Tara, kun pagsasararoon gabos na pagmawot, boot kan gabos na magdanay ini asin mapaurog an kayaman na ipinagwalat sa satuya kaya ngani namimidbiran kita bilang mga Bikolano.
An tawong mayaman naaaman niya an saiyang nasasaray asin nakakaputan na pirak, kaibanan na an saiyang inutangan, siring man baga sa tataramon na Bikol, kinakaipuhan na aramon niato an mga nasasaray na yaman asin mga ginagamit ta ngunyan, kabali na an mga sinublian bago masabi niato kita mayaman.
Baloon ta daw? Kaya mo daw magbilang poon 1 hanggan 50? An sakong mga hinapot, an aram sana abot sampolo, paghuna ko mayaman an Bikol, ano ta English o Kastila an ginagamit pag abot 11 abot 50? Dai ko minama’wot na na ba’gohon an naaraman nindo, an boot ko sana na madagdagan ini. Gamitan sana nin prefix na kag- an 11 abot 19, kagsaru abot kagsiyam. An 20 - duwam’polo, an 21 -duwang polo may saru. An mga masurunod siring man an gibuhon.
Sa masunod paghuhururonan ta naman an pagbasa.
Dios Mabalos.
Habo ko na kuta nang makisawong-sawong alagad makulog sa herog na pagparabasahon an mga durulak, mga balubagi asin paralangkawan kan ihi manunungod kun papano papagdanayon an tataramon na Bikol. Tara, kun pagsasararoon gabos na pagmawot, boot kan gabos na magdanay ini asin mapaurog an kayaman na ipinagwalat sa satuya kaya ngani namimidbiran kita bilang mga Bikolano.
An tawong mayaman naaaman niya an saiyang nasasaray asin nakakaputan na pirak, kaibanan na an saiyang inutangan, siring man baga sa tataramon na Bikol, kinakaipuhan na aramon niato an mga nasasaray na yaman asin mga ginagamit ta ngunyan, kabali na an mga sinublian bago masabi niato kita mayaman.
Baloon ta daw? Kaya mo daw magbilang poon 1 hanggan 50? An sakong mga hinapot, an aram sana abot sampolo, paghuna ko mayaman an Bikol, ano ta English o Kastila an ginagamit pag abot 11 abot 50? Dai ko minama’wot na na ba’gohon an naaraman nindo, an boot ko sana na madagdagan ini. Gamitan sana nin prefix na kag- an 11 abot 19, kagsaru abot kagsiyam. An 20 - duwam’polo, an 21 -duwang polo may saru. An mga masurunod siring man an gibuhon.
Sa masunod paghuhururonan ta naman an pagbasa.
Dios Mabalos.
Thursday, October 25, 2007
An Kalson
Kang enot na panahon mayo pa nin Japon
Babaye kaidto dai nagkakalson
Igwa sana sindang halabang camizon
Na kun mina-ihi saindang binabaton.
Pag-abot kan guerra igwa na nin katsa
Babaye kaidto nagkakaralson na
Perming pigkukula, perming pig-paplantsa
Tanganing mahali an marka kan arina.
Paglihis kan panahon igwa na nin nylon
Telang manipison fuerteng hapihapon
An kalson kaidto talagang mahiwason
Ta piglalampinan kun pula an panahon.
An panahon ngunyan talagang iba na
Minsan anong kalson mababakal mo na
Gusto mong may borda may pangaran mo pa
O kaya idtong kalson sa tahaw may labot na.
Pero uso naman an dai pagkalson
Ta an sabi ninda ini mafreskohon
Pero mayo sindang ikog na gagamiton
Na iyong mabugaw kun ini ralangawon.
Kang enot na panahon mayo pa nin Japon
Babaye kaidto dai nagkakalson
Igwa sana sindang halabang camizon
Na kun mina-ihi saindang binabaton.
Pag-abot kan guerra igwa na nin katsa
Babaye kaidto nagkakaralson na
Perming pigkukula, perming pig-paplantsa
Tanganing mahali an marka kan arina.
Paglihis kan panahon igwa na nin nylon
Telang manipison fuerteng hapihapon
An kalson kaidto talagang mahiwason
Ta piglalampinan kun pula an panahon.
An panahon ngunyan talagang iba na
Minsan anong kalson mababakal mo na
Gusto mong may borda may pangaran mo pa
O kaya idtong kalson sa tahaw may labot na.
Pero uso naman an dai pagkalson
Ta an sabi ninda ini mafreskohon
Pero mayo sindang ikog na gagamiton
Na iyong mabugaw kun ini ralangawon.
Bikolanong Layas
Haen ka na baya? saen ka nagduman?
Huli sa paghanap, si'mong kapaladan,
Ika huminali, haloy nang panahon,
Kumusta ka ngunyan, Bikolanong layas.
Girumduma baya, si'mong ginikanan,
Dagang Kabikolan, si'mong binayaan,
Ta an paghuna mo, daing asensohan,
Kumusta ka ngunyan, Bikolanong layas.
Dai ka magtood, na mapuli sana,
Kun igwa nin gadan, igwa nin kasalan,
Garung marayrahay, si'mong kamugtakan,
Kumusta ka ngunyan, Bikolanong layas.
Dai paglingawan, dagang Kabikolan,
Panong kayamanan, panong kaogmahan,
Naghahalat si'mo, na du'ngawon lamang.
Haen ka na baya? saen ka nagduman?
Huli sa paghanap, si'mong kapaladan,
Ika huminali, haloy nang panahon,
Kumusta ka ngunyan, Bikolanong layas.
Girumduma baya, si'mong ginikanan,
Dagang Kabikolan, si'mong binayaan,
Ta an paghuna mo, daing asensohan,
Kumusta ka ngunyan, Bikolanong layas.
Dai ka magtood, na mapuli sana,
Kun igwa nin gadan, igwa nin kasalan,
Garung marayrahay, si'mong kamugtakan,
Kumusta ka ngunyan, Bikolanong layas.
Dai paglingawan, dagang Kabikolan,
Panong kayamanan, panong kaogmahan,
Naghahalat si'mo, na du'ngawon lamang.
Subscribe to:
Posts (Atom)